Przeglądając archiwalne czasopismo 'Światowid nr 37 z 1934" natrafiłem na notatkę o wizycie w Drohobyczu 'cudotwórcy z Bełżca". 

Oczywiście nie Bełżca, a chodzi o cadyka z Bełza  Rokach Arona

O dynastii cadyków bełskich słyszałem od dawien dawna, lecz dopiero dzięki poszukiwaniu 'cudotwórcy z Bełżca"  naprowadzają mnie na kilka inspirujacych historii.

Założycielem dynastii cadyków bełskich był Rokeach Szalom (Rokach Szołem) zwany tez  Bełzer Rebe, żyjący w latach 1775-1855. Był uczniem miedzy innymi Horowitza z Lublina, po którego to śmierci w roku 1815 zostaje uznany za cadyka, a w dwa lata później zostaje Rabinem w Bełzie.  Skupia w kolo siebie grono uczniów i ustanawia Bełz jako centrum życia duchowego. Przypisywano  jemu zdolności uzdrowicielskie. Po jego śmierci zastępuje go  syn Joszua.

 

Joszua Rokach   zw. Joszuą z Bełza (1825-1894) był najmłodszym synem Szaloma, To właśnie za jego czasów, bełscy chasydzi stali się najliczniejszą grupą wśród Żydów ortodoks w tym regionie. Był pierwszym cadykiem, który uznał znaczenie prowadzenia działalności politycznej. Wymagał od swoich zwolenników pełnego poddania się jego naukom, i rezygnacji ze wszelkich zdobyczy nowoczesnej cywilizacji. Jak sam się wyraził: „Mamy sześćset trzynaście przykazań. Każde z nich jest święte i nam drogie. Nie możemy zapomnieć o żadnym z nich”. Po śmierci zastępuje go drugi z pięciu synów Jisochar.

 

Jisochar Rokach Dow Ber z Bełza 1854-1926 (czasem podawane 1927). Mając czternaście lat, poślubił córkę Jiszajahu Meszulama Zusji, syna Aarona Twerskiego. Następne dziesięć lat spędził u teścia w Czarnobylu, po tym pobycie otrzymał przydomek Iluj z Czarnobyla.Z tej samej rodziny pochodzi jego druga zona, poślubiona po przedwczesnym zgonie pierwszej. Rozbudowuje swój dwór i działalność polityczną, kilkukrotnie wspiera Kolo Polskie uważając organizacje żydowskie za zbyt postępowe. Po śmierci Jisochara na pogrzeb zjeżdża ponad 10 000 chasydów, legendy o jego cudach jakie krążyły wśród ludzi przyciągnęły nie tylko chasydów ale i ciekawskich innych wyznań Po smierci zastępuje go syn .Ahron (Aron)

 

Rokach Ahron ( Aron) 1880-1957 Tel Awiw. W czasie jego panowania cadycy wywierali silne wpływy na gminy nie żydowskie, odwdzięczając sie jednak wspieraniem ugrupowań rządowych. Ahron kontynuuje tradycje rodzinne, rozbudowuje swój dwór, prowadzi nawet politykę zagraniczną (ma nawet ministra dworu odpowiedzialnego za politykę zagraniczną). W czasie wybuchu II WS ucieka do Sokala, co pozwala jemu przetrwać pierwsze dwa lata. Po ataku Niemców, na Związek Radziecki trafia do getta w Przemyślu, gdzie ginie 33-ech członków jego rodziny. Przeniesiony później do innych gett w Polsce, a w 1942 do Koszyc, przedostaje sie do Budapesztu by w 1944 nielegalnie wyjechać do Palestyny. W Tel Awiwie zakłada Centrum Chasydów Bełskich. Po wojnie zwolennicy cadyka z Bełza, otwierają wiele ośrodków w Europie i Amerykach.

Rokach Aron w czasach pobytu w Bełzie.

Aron rodzi sie jako pierwsze dziecko po 12 latach małżeństwa (ojciec ma wtedy 26 lat) , cztery lata później dnia 18 marca 1884 umiera jego matka. Jego opieką zajmuje się dziadek Joszua, Głównym kierunkiem rozwoju w tym okresie jest rozwój duchowy, i nauka Tory. Gdy dnia 30 stycznia 1894 roku umiera jego dzaidek, Rabim z Belza  zostaje jego ojciec Jisochar. Jego ojciec żeni sie ponownie z   Chaya Devora Pecsenik (siostrę pierwszej żony)  i mają jeszcze siedmioro dzieci, jedno z nich Mordechaj zostaje później rabinem Biłgoraja.

Gdy przychodzi czas Aron  żeni sie ze swoja kuzynką Malką, córką wujka (starszego brata ojca z Sokala). Poprzedni tryb życia ( bezsenność, niedojadanie)  doprowadził  Arona do poważnych osłabień organizmu. W opisach można dowiedzieć się ze Aron ma poważne problemy z poruszaniem, i wrecz anemie. Jednak zawsze w szabat Aron ożywał, chodził normalnie i jadł z wyraźną przyjemnością;

Aron ma dziewięcioro dzieci, piec synów i cztery córki. Kilkoro z nich umiera zaraz po urodzeniu, a te co przeżywają są słabe i chorowite. Dwie córki mają zaburzenie mowy i słuchu. Jedna z córek (Mirel) umiera w 1938 roku, pozostałe dzieci  w raz z rodzinami zostają zabite przez Niemców w czasie okupacji.

Aron zostaje rabinem po śmierci ojca, dnia  30 października 1926 roku. Politykę ministra dworu postawia rotmistrzowi węgierskiem Siengerowi, który to porzucił normalne życie i został chasydem (jeszcze w czasach Jisochara) jak stwierdził w dążeniu za prawda religijną. Posiadano także prawdziwy kontrwywiad jaki miał przeciwdziałać wydostawaniu si nie których informacji  do opinni publicznej. Znana jest  „Aferę Cygenboka” gdzie właśnie Żydzi bełscy mieli swój udział.

  

Aron jest uważany był za ciepłego i opiekuńczego lidera, i gdy początkowo ograniczał liczbę petentów do pięciu dziennie, to juz po krótkim czasie zaczął ich przyjmować do późnej nocy. Jednak rosnąca sława i nawał petentów wymuszają na rabinie powołania dwóch pomocników, którzy tylko w najważniejszych sytuacjach mieliby konsultować tylko najważniejsze problemy.

Wojna niszczy rodzinę Rokach, jak i bełskich Żydów, jednak ucieczka Arona do Izraela pozwala na dalszą kontynuacje tradycji bełskich chasydów w założonym Centrum Chasydów Bełskich. Obecnie liczba zwolenników sięga około 50 tysięcy